Home » Diuretica – hartfalen medicatie
Bij hartfalen of decompensatio cordis faalt de pompfunctie van het hart. Hierdoor kun je vochtophoping krijgen in bijvoorbeeld je enkels of benen (rechtszijdig) of in je longen (linkszijdig). Om het overtollige vocht af te voeren, wordt een diureticum voorgeschreven door de arts. Deze medicijngroep staat beter bekend als een plasmedicijn.
Maar wist je dat er vier soorten diuretica bestaan, namelijk lisdiuretica, kaliumsparende diuretica, thiaziden en combinatiepreparaten. Ieder met een andere werking op de nieren en daardoor een ander effect. Om de soorten diuretica beter te begrijpen, is het belangrijk eerst iets meer over de nieren te weten.
Nieren en streven naar een lage bloeddruk
Diuretica haakt in op het proces van het uitscheiden van vocht in de nieren ofwel plassen. Het is een complex proces waarbij er op verschillende momenten een uitwisseling is van stoffen.
Vereenvoudigd ziet de weg er zo uit. Bloed komt in de nier aan via een netwerk van kleine bloedvaten (capillairen) waar uitwisseling van water met opgeloste (afval)stoffen en ionen (kalium, natrium etc) plaatsvindt. Via de nierbuis (proximale tubulus) gaan stoffen via de lis van Henle naar het laatste gedeelte van de nierbuis (distale tubulus) om vervolgens in de verzamelbuis te komen waar urine naar de blaas gaat.
Belangrijk om goed te onthouden is dat natrium zout is. Van zout weten we dat het vocht aan trekt. Nu snap je ook direct waarom een natriumbeperking (zoutbeperking) is opgelegd als leefregel bij mensen met hartfalen.
Een hoog natrium in het bloed zorgt namelijk voor meer volume in het bloed en dus een hoge bloeddruk of hypertensie. Heb je hartfalen dan breng je jezelf in de problemen. Het hart moet zo hard werken tegen de hoge druk in de slagader (aorta), waardoor het steeds meer gaat falen en dat wil je voorkomen.
Het effect van het overmatig plassen, het ‘ontwateren’ door een diureticum, is dat de bloeddruk daalt. Bij hartfalen wordt daarom ook gestreefd naar een zo laag mogelijke bloeddruk om je hart niet te veel te belasten. Een bloeddruk van om en nabij de 90/60 mmHg is bij hartfalen dan ook helemaal niet gek.
1. Lisdiuretica
Medicatienaam: furosemide en bumetanide.
Wat is het en hoe werkt het?
Lisdiuretica is de meest bekende groep onder de diuretica. Denk hierbij aan bijvoorbeeld furosemide en bumetanide. Medicijnen die in ziekenhuis vaak intraveneus via een infuus worden gegeven en in de thuissituatie vaak in tabletvorm.
De bedoeling van iedere diuretica is dat het overtollige vocht wordt uitgeplast. Zoals de naam al doet vermoeden, heeft dit medicijn invloed op de Lis van Henle in de nier. Het medicijn remt het opnemen van natrium (en chloride) in het bloed. Het natrium (en chloride) plas je daarom gewoon uit. Zoals ik eerder vertelde is natrium zout, en trekt het vocht mee. Eindresultaat is dat je veel gaat plassen, de bloeddruk daalt en zo het overtollige vocht kwijtraakt.
Eigenschappen, bijwerking en aandachtspunten
Een groot voordeel van lisdiuretica is het krachtige en snelle effect. Een bijwerking is net als eigenlijk alle andere diuretica een te lage bloeddruk (hypotensie), ondervulling (hypovolemie) en een verstoring van de elektrolytenbalans in het bloed (natrium, kalium, etc).
2. Kaliumsparende diuretica
Medicatienaam: eplerenon, spironolacton en triamtereen.
Wat is het en hoe werkt het?
De op één na bekendste diuretica is de kaliumsparende diuretica zoals spironolacton, eplerenon en triamtereen. Bij het te veel en/of te snel uitplassen van vocht, kun je een te laag kalium in het bloed krijgen (hypokaliëmie). Een enorm nadeel van plasmedicijnen.
Een hypokaliëmie kan levensgevaarlijke hartritmestoornissen uitlokken. Iets wat je wilt voorkomen. Daarom zijn kaliumsparende diuretica een goede uitkomst. Deze soort wordt daarom vaak naast een lisdiuretica zoals furosemide gegeven.
Zoals hier ook de naam al doet vermoeden, heeft dit medicijn een groot voordeel. Het zorgt er namelijk voor dat kalium weer heropgenomen wordt in het bloed. Het medicijn doet dit door de natriumkanalen in de verzamelbuis te blokkeren. Hierdoor remmen ze het actieve co-transport van natrium, chloride, kalium en bicarbonaat, waardoor het niet heropgenomen kan in het bloed.
Spironolacton en eplerenon doen dit net iets anders. Zij blokkeren de receptor van het hormoon aldosteron. Het gevolg is remming van de uitwisseling van natrium in ruil voor kalium, waardoor kalium in het bloed blijft.
Eigenschappen, bijwerking en aandachtspunten
Een voordeel van dit medicijn is dus het kaliumsparende effect. Wat vaak het geval is bij mensen die sterk ontwaterd worden, want natrium trekt kalium mee. Echter kan dit ook een tegengesteld effect hebben, waardoor er een te hoog kaliumgehalte in het bloed (hyperkaliëmie) optreed. Ook dit kan levensgevaarlijke hartritmestoornissen veroorzaken.
Regelmatig het bloed laten controleren op de juiste verhouding elektrolyten en nierfunctie is dan ook erg belangrijk. Uiteraard zorgt het medicijn ook voor een bloeddrukdaling. Met een risico op een te lage bloeddruk (hypotensie).
3. Thiaziden
Medicatienaam: hydrochloorthiazide, indapamide.
Wat is het en hoe werkt het?
De derde groep zijn de thiaziden. Bijvoorbeeld hydrochloorthiazide of indapamide. Deze groep hebben een minder krachtige werking en kunnen voorgeschreven worden bij milde vorm van vasthouden van vocht.
Thiazide remt het natriumchloride co-transport in de distale tubulus van de nier. Hierdoor wordt er minder natrium heropgenomen in het bloed, waardoor meer natrium en ook kalium de nier verlaat via de urine. Zo verlies je meer vocht en daalt de bloeddruk.
Eigenschappen, bijwerking en aandachtspunten
Net als alle andere diuretica soorten daalt de bloeddruk (hypotensie) en kun je bij langdurig gebruik ondervult raken (hypovolemie). Daarnaast kan er een verstoring ontstaan van de elektrolytenbalans in het bloed. Specifiek bij thiaziden zijn verstoringen van (te laag) magnesium en (te hoog) calcium. Dit is voor alsnog een onbekend mechanisme. Verder kan het urinezuurgehalte stijgen. Hierdoor kun je extra last krijgen van jichtaanvallen.
4. Combinatiepreparaten
Medicatienaam: Amiloride/hydrochloorthiazide, Triamtereen/epitizide, Triamtereen/hydrochloorthiazide.
Wat is het en hoe werkt het?
De laatste groep diuretica zijn de combinatiepreparaten. Deze groep bevat zowel een kaliumsparend diureticum (amiloride, triamtereen) als een thiazide diureticum (hydrochloorthiazide, epitizide).
In de nier vindt op verschillende plekken een uitwisselen tussen natrium en kalium plaats. De werking is de individuele werking van beiden medicamenten bij elkaar.
Enerzijds zorgt het thiazide gedeelte voor het blokkeren van de natriumchloride co-transport in de distale tubulus, waardoor meer natrium en kalium wordt uitgeplast. Anderzijds wordt iets verderop in de verzamelbuis extra kalium opgenomen door het blokkeren van de natriumkanalen. De uitwisseling van natrium in ruil voor kalium wordt geremd. Hierdoor wordt dus minder kalium uitgeplast. Het kaliumsparende effect.
Eigenschappen, bijwerking en aandachtspunten
Ook dit medicijn heeft de bekende bijwerkingen zoals bloeddrukdaling (hypotensie) of bij opstaan (orthostatische hypotensie), ondervulling (hypovolemie) en verstoring van elektrolytenbalans in het bloed.
Verder lezen
- Golden five medicatie bij hartinfarct
- Wat is hypertensie?
- Vochtbeperking: meten is weten
- Dorst bij harfalen
